Orcaella heinsohni, Avustralya'nın kuzey kıyılarında bulunan bir yunus türüdür.Orcaella cinsinin diğer üyesi olan Irrawaddy yunusuna çok benzer ve 2005 yılına kadar da ayrı bir tür olarak tanımlanmamıştır. Irrawaddy yunusu iki renge sahip iken O. heinsohni üç renge sahiptir. Ayrıca kafatası ve yüzgeç yapıları da iki tür arasında küçük farklılıklar gösterir.
Epiteti olan "heinsohni" adı, James Cook Üniversitesi'nde çalışmış olan Avustralyalı biyolog George Heinsohn'a ithafen, aralarında Orcaella heinsohni türünün ilk örnekleri üzerinde yapılan ilk analiz de dahil olmak üzere Avustralya'nın kuzeydoğusundaki dişli balinalar üzerine yaptığı öncü çalışmalar nedeniyle verilmiştir.1
Büyük memelilerin yeni türleri günümüzde oldukça nadiren tanımlanmaktadır. Tanımlananlar da ya saola gibi çok dar ve ulaşılması zor alanlarda yaşayanlar ya da Mesoplodon perrini gibi nadiren rastlananlar ya da kürek dişli gagalı balina gibi yalnızca iki numune ile karaya vurmuş bazı kemiklerden tanımlanan hayvanlar olmuştur. Aslında O. heinsohni 56 yıl içinde tanımlanan ilk yunus türüdür ve hemen ardından 2011 yılında yine Avustralya'dan Tursiops australis türünün keşfi ve tanımlaması bunu izlemiştir. O. heinsohni popülasyonlarının bilimsel araştırma yapabilmek için ulaşılabilir olması nedeniyle son zamanlarda tanımlanan memeliler arasında sıra dışı bir yer tutmaktadır.
Buna rağmen Avustralya'nın kuzey sularında bu türün varlığı yalnızca 1948 yılında Kuzey Toprakları'nda Gove Yarımadası'nın Melville koyunda bir kafatası bulunana kadar bilinmemekteydi. Kafatası bulunan yunus muhtemelen Avustralya yerlileri tarafından yakalanmış ve yenmişti. Ancak bu keşif konu D.P. Johnson2 tarafından 1964 yılında tartışılana ve hemen sonra Hollandalı yelkenci Mörzer Bruyns tarafından 1966 yılında gözlemlerinin yayımlanmasına3 kadar fark edilmemiştir.
İki bilim insanı, James Cook Üniversitesi'nden Isabel Beasley ve Queensland Tropical Müzesi'nden Peter Arnold Townsville, Queensland açıklarında yaşayan yunus populasyonundan aldıkları DNA örneklerini La Jolla, California'da bulunan NOAA'nın (Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi) Güneybatı Balıkçılık Bilim Merkezi'ne gönderdi. Sonuçlar George Heinsohn'un Townsville populasyonunun yeni bir tür olduğu hipotezinin4 doğru olduğunu göstermiştir.
Holotip QM JM4721 (JUCU MM61) Queesnland'ta Horseshoe Bay yakınlarında 21 Nisan 1972'de köpekbalığı ağına takılarak ölen bir yunusa ait kafatası ve diğer kemiklerdir. Bu yunus öldüğünde yaklaşık 11 yaşındaydı.5
Irrawaddy yunusu ile Orcaella cinsinde yer alan O. heinsohni belli belirsiz üç renklidir: Üst taraf kahverengimsi, yanlar açık kahverengi ve karın da beyaz renklidir. Irrawaddy yunusu ise beyaz karnı dışında kurşunî gridir. Yeni türün alnı Avustralya'da yaşayan diğer yunus türlerinde olmadığı şekilde yuvarlaktır. Ayrıca çok küçük "güdük" sırt yüzgeci de diğer yunuslardan ayırt edilmesine yarar. Sırtının iki yanında iz olmaması ve boyun kıvrımınn daha geride olması yakın akrabası ile ayrılmasını sağlar.
Pasifik Okyanusu'nda Townsville açıklarında 200 kadar birey bulunmuştur. Dağılımının Papua Yeni Gine'ye kadar uzanması beklenmektedir. Diğer bir deyişle O. heinsohni Sahul Sahanlığının kuzey yarısına endemiktir ancak populasyonun çoğu Avustralya sularında yaşar. Çok yaygın olarak bulunmadıklarından yüksek bir korunma statüsü verilmiştir. IUCN bu türü neredeyse tehdit altındaki türler arasında sınıflandırmıştır.6 Tehditler arasında balıkçılık ve köpekbalıklarına karşı kullanılan ağlar sayılabilir. Yerli halk tarafından avlanması ağlara takılarak boğulmasının yanında çok büyük bir tehdit teşkil etmemektedir.
Bu yunus türü Vahşi Hayvanların Göçmen Türlerinin Korunmasına ilişkin Bonn Sözleşmesi'nin (CMS) EK-II listesinde yer alır.7 Olumsuz korunma statüsü olması ve uluslararası anlaşmalar ile düzenlenecek işbirliğinden önemli ölçüde yaralanbileceği için EK-II'de listelenmiştir.89
Bu tür aynı zamanda Pasifik Adaları Bölgesinde Balina ve Yunuslar ile bu Türlerin Doğal Yaşam Alanlarının Korunması için Mutabak Belgesi'nde de yer almaktadır.10
Orijinal kaynak: orcaella heinsohni. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
(1964): Mammals of the Arnhem Land expedition. In: : Records of the American-Australian scientific expedition to Arnhem Land. Zoology: 427-515. Melbourne University Press, Melbourne, Australia. ↩
(1966): Some notes on the Irrawaddy dolphin, Orcaella brevirostris (Owen 1866). Zeitschrift fur Säugetierkunde 31: 367-372. ↩
(1996): Phylogenetic status of the Irrawaddy dolphin Orcaella brevirostris (Owen in Gray): A cladistic analysis. Memoirs of the Queensland Museum 39(2): 141-204. HTML abstract ↩
"Appendix II " of the Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals (CMS). As amended by the Conference of the Parties in 1985, 1988, 1991, 1994, 1997, 1999, 2002, 2005 and 2008. Effective: 5 March 2009. ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page